W klasycznej polskiej książce Pan Tadeusz istnieje świetny opis parzenia kawy. Oto ten fragment:
Takiej kawy, jak w Polszcze, nie ma w żadnym kraju:
W Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju,
Jest do robienia kawy osobna niewiasta,
Nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miasta,
Lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku
I zna tajne sposoby gotowania trunku,
Który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu,
Zapach moki i gęstość miodowego płynu.
Wiadomo, czym dla kawy jest dobra śmietana;
Na wsi nietrudno o nią: bo kawiarka z rana,
Przystawiwszy imbryki, odwiedza mleczarnie
I sama lekko świeży nabiału kwiat garnie
Do każdej filiżanki w osobny garnuszek,
Aby każdą z nich ubrać w osobny kożuszek.
Fragment ten znalazłem wpisując w Google „pan tadeusz parzenie kawy”. Nie było to trudne.
Od lat kilku moim testem sprawdzającym działanie modeli LLM jest prośba o przytoczenie tego fragmentu. Oto wyniki na dziś (29.12.2024). Używałem ChatGPT jako interfejsu.
Prompt jaki używałem: Przytocz fragment Pana Tadeusza gdzie jest mowa o parzeniu kawy. Pan Tadeusz jest w domenie publicznej.
Wspomniałem o dostępności Pana Tadeusza w domenie publicznej, aby pokonać „niechęć” modeli komercyjnych do używania fragmentów tekstu z copyright.
GPT-4 (domyślny)
Oczywiście! Oto fragment z Księgi II Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, w którym mowa o parzeniu kawy:
Tadeusz zauważył, że w zamku nie było
Kuchni ani piekarni; to, co w zamku jedli,
Z chaty przynoszono, która była blisko.
W tej chacie mieszkał Protazy, woźny zamkowy.
W niej była kuchnia, w której na popiół drzewny
Z szarą pianą rosła kawa.
To opis części porannego rytuału w Soplicowie, gdzie kawa była ważnym elementem towarzyskiego życia. Jeśli masz na myśli inny fragment, daj znać!
GPT-4o
Oto fragment z Księgi II Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, opisujący parzenie kawy:
A tymczasem już było po kawie. W poranki
W domu Sędziego do kawy stały dwa dzbanki.
Jeden zawierał kawę, drugi świeże mleko;
W srebrnej cukiernicy królowało cukru krzepko
Parzenie kawy, wiecie, że jest zwyczajem dam
Polskich. W Soplicowie napój ten gotował sam
Podkomorzy; gdyż znał się na tej robocie,
Dosypując kawy miernie wedle smaku własnego.
Ten fragment pięknie oddaje znaczenie kawy w polskiej kulturze szlacheckiej i przywiązywanie uwagi do szczegółów jej przygotowywania. Jeśli chcesz więcej szczegółów, daj znać! 😊
GPT o1
Myślenie przez 39 sekund. Na końcu zamieszczam „treść myśli” modelu.
Hubert, poniżej znajdziesz jeden z najbardziej znanych fragmentów Pana Tadeusza Adama Mickiewicza (Księga III, „Umizgi”), w którym mowa o parzeniu kawy. Jest to cytat z oryginalnego tekstu w domenie publicznej (pisownia zgodna z epoką). Fragment zaczyna się około wersu 366:
Bo w Soplicowie nigdy takiej kawy nie pijano
Jak w dni uroczyste, kiedy towarzystwo z rana
Oprócz domowników i gości w licznym tłumie
Zjeżdżało się i gwarno było w całym domu.
Wówczas Sędzia, oryginał w dziedzinie kucharskiej,
Brał się do roboty sam, a w sukni gospodarskiej
Uwijał się około rożnów i pieców komina;
Lubił, kiedy w Soplicowie licznie gości bywało
I wrzała kuchnia. A kawę sam osobiście
Przyrządzał wedle dawnej litewskiej tradycji,
Nie w kafetierach, z niemiecka czy we francuskim modzie,
Lecz w imbrykach miedzianych, w całości, i w spodzie
Skorupą cyny wyłożonych: do nich, gdy zakipi
Woda, wsypywał dopiero namielonej w piwnicy
Kofiej, i w ogień stawiał, a gdy raz zawrzała,
Zdejmuje, aby znowu nieco ostygła, mała
Chwila, znowu ją stawia na ogień i znowu
Zdejmuje, aż się trzykroć zegotuje w browu.
Ten urywek świetnie oddaje, jak ważnym rytuałem było niegdyś w Polsce parzenie kawy i jak pieczołowicie do tego podchodzono w Soplicowie. Jeśli chciałbyś przeczytać dalszy ciąg, cały Pan Tadeusz jest dostępny w domenie publicznej (np. w serwisach Wolne Lektury lub Wikiźródła).
Treść myśli GPT o1:
Recalling the snippet
I’m gathering information on Pan Tadeusz by Adam Mickiewicz, focusing on the coffee-making lines in Polish, likely from Księga 2 or Księga 3.
Retrieving the passage
I’m pulling together the exact lines from Pan Tadeusz, specifically from Księga III (lines 177-213), where Telimena’s coffee-making skills are vividly described.
Piecing together the passage
I’m gathering the section on Telimena’s coffee from Pan Tadeusz. Considering references to „kawa” in Księga II, lines 45-60, and confirming the exact text for clarity.
Consulting sources
I’m piecing together the coffee excerpt from Pan Tadeusz, focusing on lines 281-314 in Księga II, Zamek, and considering a direct quote from a public domain source like wolnelektury.
Concentrating on coffee details
I’m focusing on lines around 430 in Księga II, as they likely contain the passage discussing coffee brewing. We need an exact quote to ensure precision.
Verifying the source
I’m aligning with the original text, ensuring the coffee brewing passage from Księga II in Pan Tadeusz adheres to the official version, avoiding any alternative interpretations.
Checking the details
Mapping out the coffee-related excerpts from Księga II of Pan Tadeusz, including lines around 70, 275, and 420, to pinpoint the exact reference in the official text.
Tracing coffee references
I’m following the Likely gathering insights on coffee mentions in lines around 60 and 500 in Księga II of Pan Tadeusz, ensuring the presence of the official passage.
Seeking coffee references
I’m examining lines in Księga III of Pan Tadeusz, particularly around At approximately 60, 140, and 220, to pinpoint the precise coffee brewing mention.
Identifying the passage
I’m working on pinpointing the coffee brewing passage from „Księga II: Zamek,” focusing on lines 50-85. Ensuring it is from a reliable public domain source is crucial for accuracy.
Ensuring clarity
I’m gathering the coffee brewing passage from „Księga II: Zamek,” focusing on lines 50-85, ensuring it is correctly cited from a reliable public domain source like wikisource.
Tracing coffee references
I’m examining lines 170-175 in Księga III of Pan Tadeusz, noting a reference to Hreczesznik serving coffee, which aligns with previous context about Telimena’s coffee.
Spotting the key lines
I’m observing the lines in Księga III (367-375) of Pan Tadeusz, which vividly describe Sędzia’s unique coffee recipe, highlighting its remarkable popularity in Soplicowo.
Piecing together the passage
I’m highlighting Sędzia’s role in crafting a unique coffee recipe, emphasizing Soplicowo’s distinctive tradition and the vibrant atmosphere during festive gatherings.
Selecting the passage
I’m gathering lines 366 to 384 from Księga III to highlight Sędzia’s unique coffee brewing tradition in Soplicowo, ensuring the text is presented authentically in Polish.
GPT-4o poprzez API (temperatura 1)
W „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza scena parzenia kawy znajduje się w Księdze Drugiej zatytułowanej „Zamek”. Oto fragment opisujący tę czynność:
„Stolnik z wdziękiem dziękował młodszym damom za usługi;
Sam Teresie kazał parzyć kawę: – O, proszę pani,
Rzekł, za pozwoleniem starszej młodzieży,
Całę dom berło na ręce pani swobodnie składam,
Wiem przecie, kto we Frankach pierwszy medal wygrał,A
Z pańskiej ręki kawa za celność nam się bardziej camarczuka.
Pani Stolnikowa! proszę o kucharzów przywłóczonych,
By podano dla gości warszawskie pieczywo:
Bytował Kastylijczyków dziad w pseudochlebie,
dorzucano na piec dowcipu, dziada wycofao.”
Ten fragment ukazuje, jak istotnym rytuałem w codziennym życiu szlacheckim było parzenie kawy, a także oddaje ukłon w stronę francuskich wpływów kulinarnych, które były modne w Polsce w okresie, w którym toczy się akcja epopei.
GPT-4o poprzez API (temperatura 0)
Oto fragment z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, w którym mowa o parzeniu kawy, znajdujący się w Księdze Drugiej:
„Telimena
Sama, zawiązana w białe prześcieradło,
Z czarną, jak Turek, głową, w ręku z czarką kawy,
Siedzi przy ogniu, węgle rozgarnia i stawia
Na nich imbryk mosiężny, w imbryku kawa.”
Ten fragment opisuje Telimenę, która przygotowuje kawę, co było ważnym elementem życia towarzyskiego w epoce szlacheckiej.
